Ignacy Bochenek – rzeźbiarz
Świerże Górne | 49 km na północny-wchód od Radomia
tekst autorstwa Piotra Gana | 1958
Leon Kudła i jego pracownia | 1958 rok | fot. Piotr Gan | Sygn. Arch. PME N. 3110
Leon Kudła urodził się w 1879 roku w Nowej Wsi w powiecie kozienickim. Ojciec Leona Kudły był stolarzem i cieślą. Pierwsze zetkniecie się małego Leona z obróbką drewna i narzędziami stolarskimi odbyło się w warsztacie ojca. Jako dziecko zaczął robić dla siebie różne zabawki z drzewa. Były to zwierzątka i lalki. Po pewnym czasie, kiedy stały się one przedmiotem zazdrości jego rówieśników – zaczął wykonywać ich znacznie więcej, rozdając je najbliższym swoim kolegom. Nie sprawiało mu to żadnych trudności, ponieważ jak sam twierdzi, bardziej lubił rzeźbić zabawki, niż bawić się nimi.
Po śmierci matki, kiedy ojciec ożenił się powtórnie, warunki rodzinne zmusiły Leona do opuszczenia domu i przebywania przejściowo w okolicznych wsiach. Okres ten – jak sam twierdzi – był dla niego ciężkim – jednak nie wpłynął na zarzucenie zainteresowań rzeźbiarskich. Stan taki trwał do 1901 roku tj. do powołania go do wojska. Pięcioletnią służbę wojskowa odbywał Kudła na dalekim wschodzie, poznając miasta Charabin, Port-Artur, Nikolsk i Władywostok. Podczas służby wojskowej zajmowanie się rzeźbią nastręczało mu dużo trudności – dlatego też zaczął tam rysować. Tematami jego rysunków były przeważnie stroje chińskie i architektura, chociaż równie chętnie rysował kawalerzystów rosyjskich.
Po powrocie z wojska w 1906 roku, Kudła został przyjęty do Milicji Miejskiej w Warszawie, gdzie pracował do 1909 roku, a następnie do wybuchu I wojny światowej był listonoszem. W 1914 roku powołano go ponownie do wojska, a po 1918 roku wrócił ponownie do pracy na poczcie, a następnie założył ni to sklepik, ni to kram na warszawskim Powiślu.
rzeźby Leona Kudły | 1958 rok | fot. Piotr Gan | Sygn. Arch. PME N. 3110
Praca zawodowa nie przeszkadzała mu jednak zajmować się ulubionym rzeźbiarstwem i w tym okresie powstaje ponad sto rzeźb o różnej tematyce. Wszystkie te prace były bogato polichromowane.
W 1931 roku Kudła wraca do Świerży, buduje dom i od tego czasu, już jako emeryt, oddaje się całkowicie rzeźbie. Staraniem syna Antoniego (artysty malarza), w 1938 roku w Warszawie zorganizowana zostaje pierwsza wystawa prac ojca. Kilkadziesiąt eksponowanych prac Leona Kudły wywołało w ówczesnym świecie artystycznym Warszawy duże zainteresowanie. Był to pierwszy sukces jego niezmąconych żadną moda, ani wpływami rzeźb.
Druga wojna światowa sprowadza na Kudłę serie niepowodzeń i nieszczęść. W czasie działań wojennych zostaje spalony jego dom w Świerżach. Ponad to zniszczeniu ulega większość jego prac, a jego syn zostaje w 1945 roku zamordowany. Bezpośrednio po wojnie Leon Kudła przystępuje do tworzenia i już w 1946 roku wystawia w Warszawie swoje prace. Wystawę tą organizuje mu plastyk Karol Tchorek (kolega syna). W tym samym roku zostaje przyjęty do ZPAP i korzysta ze stałych miesięcznych subwencji z funduszu Kultury Narodowej dla zasłużonych pracowników sztuki.
W 1958 roku Ministerstwo Kultury subwencjonuje wystawę pośmiertną obrazów Antoniego Kudły i rzeźb Leona Kudły. Od tego czasu rzeźby Kudły eksponowane są na wielu wystawach w kraju i zagranicą.
Rzeźby Kudły powstają z wysuszonego drewna przy pomocy zwykłych pilników, raszpli używanych przez szewców i bardzo wysłużonego scyzoryka, a potem malowane są wodnymi lub olejnymi farbami.
rzeźby Leona Kudły | 1958 rok | fot. Piotr Gan | Sygn. Arch. PME N. 3110
Tekst powstał na postawie tekstów Piotra Gana – syg. Arch. PME SP. G. 7/8-12 (68-97) zredagowanych przez Piotra Baczewskiego. Tekst i fotografia autorstwa Piotra Gana pochodzą ze zbiorów Archiwum Naukowego PME, które zostały udostępnione za zgodą Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
Tekst powstał w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanego Piotrowi Baczewskiemu.