Henryk Gwiazda

Radom

tekst autorstwa Piotra Baczewskiego na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez Piotra Baczewskiego i Anastasiyę Niakrasavą | 2019

Henryk Gwiazda | 2015 rok | fot. Piotr Baczewski

Radio Czar

Gdy byłem młodym chłopakiem, zaczynało się grać nowe, modne melodie. Miałem kontakty z kolegami zza Pilicy. Oni grali inaczej niż u nas. Znałem takiego saksofonistę z Nowego Miasta, który nauczał muzyki. Miał całe stosy nut orkiestrówek. Dużo rzeczy od niego przejąłem. Zagrałem to tu i to była nowość. Ktoś podłapał i szło w świat.

Kiedyś Piotr Gaca przyjechał do mojego ojca poprosić bym z nim zagrał. Ojciec mówi, że syna nie da bo on za młody. Piotrek na to, że młodzież chce, żeby Heniek grał. Młodzież wiedziała, ze umiem grać nowsze kawałki, bo gdy grałem z ojcem, czasami zamienialiśmy się instrumentami i chwytałem za harmonię.

Jako jedyny miałem na wsi radio. Radio Czar. Wiedziałem o której są audycje. O 13:20 grał zespół Wesołowskiego. Brałem radio na baterie w pole i słuchałem. Czasami podłączałem dodatkowe zasilanie i grało jeszcze głośniej, aż pół wsi słyszało. Codziennie pełno ludzi u mnie było. Pełno. Starsi przychodzili na dziennik. Młodszych przy okazji tych wizyt uczyłem grać na bębnie i perkusji.

Jako harmonista wyciąłem wszystkie zespoły z okolic. Miałem zasięg bardzo daleki. Od Radomia do Łodzi. Rawa Mazwiecka, Nowe Miasto, Skierniewice, Słupsko, Warszawa. Najpierw grałem tylko z ojcem i bębnistą. Potem doszedł saksofon i trąbka. W pięciu graliśmy. To już była orkiestra. Gpiotr an nagrał mnie w wieku 20 lat. Na bębnie grał z nami Kwapisz z Głuszyny.

La Cucaracha

16 lat jeździłem na taksówce i granie mi nie przeszkadzało. Miałem Chevroleta. Obstawiałem wszystkie śluby po wioskach. Pod klaksonem miałem melodie La Cucaracha. Była robota. Potem jeździłem karawanem. Zdarzało się, ze rano wiozłem kobietę na cmentarz, potem grałem wesele, a wieczorem jakaś kobieta mi krzyczy by ja wieźć do szpitala bo rodzi.

Granie zostawiłem jak wszedłem w autobusy i woziłem wycieczki. Na początku miałem jeszcze ze sobą harmonię i trochę drzewa. Robiło się ogniska, ludzie w kółku potańczyli. Potem i to się skończyło.

Planowałem, że jak przejdę na emeryturę wezmę się na granie. Pojechałem kiedyś do bębnisty Janka Wochniaka. Myślę sobie jakiś bęben sobie skołuję. Janek mówi, że ma zaproszenie na przegląd w Maciejowicach, ale jego kapela nie może jechać. Mówię mu, daj mi to zaproszenie. Pojechaliśmy tam z Jankiem we dwóch. Był 2014 rok. Miałem jeszcze sztywne palce, dawno nie grałem. Wzięliśmy drugie miejsce. To mnie zachęciło. Od razu wyremontowałem harmonię.

Czym więcej gram to mi lepiej palce chodzą. Niedawno miałem okazje do grania dzień w dzień przez cztery dni. Ostatniego dnia we Wrzosie przez godzinę i dwadzieścia minut grałem wiązankę oberów. Janek Wochniak mówi, że już nie ma siły bębnić. Wykończę tych tancerzy, pomyślałem. Cztery pary zostały.

Kiedyś przyjechał do mnie facet. Mówi:

Pół roku Cię szukałem! Mam wesele i musisz na weselu u mnie zagrać. Miałem wesele syna – niewypał. Zagrała jakaś orkiestra miejska, nie rozumieli, że przy stołach trzeba przegrać. Nie mieli nawet harmonii ani akordeonu, a tam wszyscy ze wsi. Potem wydawałem córkę, wziąłem dwie orkiestry. Jedną do stołów, drugą do tańca. Jak jedni grali to drudzy pili. Popili się wszyscy. Znowu niewypał. Mam troje dzieci. Ty musisz zagrać na weselu mojego mojego drugiego syna.

Położył 500 zł. zaliczki. Mówię, że mam wyjazd do Częstochowy.

Załatwisz zastępstwo, musisz grać.

To był piekarz i cukiernik z Jeziorny. Pojechaliśmy. Wszyscy byli zadowoleni.

Ozdobniki

Na swoje wesele wziąłem kapelę z miasta Mogielnicy. Myślałem, że bardzo to ludzi ucieszy. Niestety jak sobie popili, chcieli koniecznie potańczyć po wiejsku. Kapela nie znała oberów, a ja znałem wszystko. Koniec końców trzeba było posłuchać gości. No i zagrałem. Na swoim własnym weselu nie byłem Panem młodym, tylko muzykantem.

Nad Pilicą nie gramy takich szybkich oberków jak gdzie indziej. U nas się gra ciągłe. Oberki i polki gramy wolno. Tancerzom lepiej do nich przytupywać, lepiej im idą te melodie pod nogę.

Jak para tańcuje to se zaśpiewa tego oberka i trzeba jej przygrać. Ludzie grali dużo melodii ze śpiewu. Ktoś coś usłyszał i grał. Jeden coś przekręcił i już w drugiej wsi ta melodia brzmiała inaczej. Wiele melodii zaczyna się bardzo podobnie. By się odróżniały urozmaicam je ozdobnikami. Bylem taki, ze jak usłyszałem, ze ktoś dodał do melodii jednego ozdobnika, to ja musiałem dodać trzy.

Lubię do oberów nadodawać ozdobników. Te ozdobniki trzeba mieć w głowie. Tego nie zapisze się w nutach. Kiedyś ten kto grał dobrze, udoskonalał i dorabiał – miał granie. Na te ozdobniki mówili kiedyś furślagi. Mówili: Ten to dużo furślagów daje w kawałku. Jak się doda takich ozdobników to tancerz dostaje połera w tańcu. Wyrabia te melodie nogami. Dokłada się im do pieca.

Jak tańczyli, dajmy na to w lewo, krzyczą odbijany i zaczynają tańczyć w prawo. Nie wolno było się wtedy zatrzymać, bo bym po czapce dostał. To byłaby obraza tancerza. Jak trafili się upierdliwi tancerze, to tańczyli pół godziny, żeby nas wymęczyć. Poza tym tańczyli po kole, nie tak jak dziś, gdzie stanie tam tańczy. Środek był pusty. Jeden od drugiego trzymał odstęp, żeby się nie zawadzać, bo każdy chciał się wytupać. Musiał mieć luzu trochę. Buty z cholewami, żabki pod obcasy popodbijane. Niektórzy wystukiwali nogami taki sam rytm jak bębnista. Jak był taki tancerz to się chciało grać. Jak się bębnista pomylił w grze to ho ho!

To była niby dzika muzyka, ale ludzie się na niej znali!