Marianna Kowalska

Skończyłam 18 lat 10 grudnia, a w Trzech Króli miałam ślub. Rodzice poszli do PGRu na „ziemie odzyskane”, a my z mężem tu zostaliśmy. Mąż do pracy jeździł, a ja musiałam w domu wszystko zrobić. To nie tak jak teraz, że kombajn przyjedzie i pokosi wszystko. Trzeba było wstać do dnia, krowy podoić, w pole iść i jeszcze odbierać żyto. Mąż kosił, a ja odbierałam. Potem szedł do roboty, a ja ustawiałam te snopki w kopki. Robiło się od świtu do zmroku.

Mieliśmy owce. Strzygło się je dwa razy do roku. Wełnę się sprzedawało albo robiło z niej różne fartuszki, kiecki i kilimki. W Odrzywole i Drzewicy były farbiarnie. Tam się farbowało wełnę. Kolory musiały do siebie pasować. Jak była kiecka saladynowa, to dobierało się wełnę żółtą, zieloną, różową i czerwoną. Moja babcia chodziła w „kietce drobnej”. Miała paseczki o szerokości palca. Były przeplatane cienkim żółtym paseczkiem.

Umiałam śpiewać, bo chodziłam po weselach. Kucharką w dodatku byłam. W dyspozycji byłam. Umiałam i zaśpiewać, zatańczyć i ubrać pannę młodą. Wszystko co się należało do wesela. Jak gdzieś byłam za kucharkę to był mój obowiązek, by zaśpiewać na weselu.

Wesele zaczynało się o godzinie szóstej na wieczór w sobotę. Już młodzież, która miała być na weselu, wszystka poprzychodziła i tańczyła. Musieli się przespać te dwie-trzy godziny, gdzieś tak popółnocku, ale do godziny czwartej, to jeszcze się tańczyło. Nad ranem zapraszało się kolejny raz ludzi na wesele. Żeby przyszli. Na stanowczo.

Ślub był zawsze w niedzielę o godzinie dwunastej. Nie było ślubu w sobotę. Nigdy. Potem wesele ciągło się ku ranowi. Potem wszystko poszło do domu. Drugiego dnia przychodzili i dopiero były oczepiny. Druhny śpiewały, koło stołu chodziły. Stół był na środku ubrany. Stała przy nim chrzestna matka. Ludzie wsadzali pieniądze „na czepek” pod serwetkę. Potem znowu zabawa do rana. Tyle się ciągło wesele. A za tydzień jeszcze były poprawiny. Dla muzykantów było to meczące. Każdy podchodził i śpiewał co innego, a ty mu graj. Tańce tak samo. Jeden chciał taki, drugi chciał taki. Nieraz to i się pobili.

Jak byłam jeszcze dzieckiem, miałam wtedy 8 lat. Poszłam wtedy z mama i tatą na wesele siostry Piotra Gacy. Na stole była kapusta z grochem, kasza jaglana i chleb. Ziemniaków nie było, bo ludzie mówili, że jedzą je na co dzień. Nie było też żadnej wędliny. Zabijało się jednego albo dwa świniaki. Kroiło się mięso jak leciało i gotowało. Mówiło się na to rąbanka. Ciasto pojawiło się na weselach w połowie lat pięćdziesiątych. Placek drożdżowy pokrojony na kromy podawano najczęściej w przetakach. Pito słodzoną kawę zbożową. Był też barszcz, ale bez kiełbasy, bo jej nie było. Na to wszystko się składała cała rodzina rodzina. Każdy przyniósł po przetaku żyta, napiekli z tego bochnów chleba w piecu. Kto wchodził do domu weselnego, to chrzestny ojciec polewał mu „pięćdziesiątkę” wódki z litrowej butli. Nie było pijaństwa. Wódka była swoja. Butelka była ładnie zalakowana, przewiązana wstążeczką.